Weronika Skurpel •
Czym są samowolne nadgodziny?
Zasadą jest, że to pracodawca decyduje o tym, czy zleci pracownikowi pracę w godzinach nadliczbowych. Jednak, czy pracownik nie może sam podjąć decyzji o pozostaniu po godzinach? O tym i nie tylko przeczytasz w niniejszym artykule.
Podstawowe informacje o nadgodzinach.
Jak sama nazwa wskazuje jest to zakres czasu przepracowany poza normalnym wymiarem godzin pracy. Najpopularniejszy system pracy stanowi 8 h pracy w skali doby i 40 h w skali tygodnia, przy założeniu 5 dni roboczych w tygodniu. Wyróżniamy też inne systemy czasu pracy takie jak:
- podstawowy system czasu pracy,
- równoważny system czasu pracy,
- pracę w ruchu ciągłym,
- przerywany system czasu pracy,
- zadaniowy system czasu pracy.
Niezależnie od wspomnianych wyżej systemów nadgodziny to nic innego jak wykonywanie pracy ponad ramy oznaczone przez każdy z systemów. Polecenie pracy w godzinach nadliczbowych nie wymaga szczególnej formy. Pracodawca musi w sposób dostateczny wyrażać wolę pozostania pracownika dłużej w pracy.
Więcej o nadgodzinach i o tym jak je rozliczać można znaleźć w naszym poprzednim wpisie o rozliczaniu nadgodzin.
Co mówi kodeks pracy o nadgodzinach?
Nadgodziny w Kodeksie pracy uregulowano w ramach art. 151. i następnych. Wśród innych, kluczowych z punktu widzenia tej tematyki zagadnień znajduje się również rozróżnienie nadgodzin od dyżurów, które uregulowano w art. 1515 . Kodeksu pracy. Dyżur sprowadza się bowiem do pozostawania w gotowości do wykonywania pracy poza normalnymi godzinami jej wykonywania. Kodeks pracy zwalnia z nadgodzin kilka grup m.in:
- kobiety w ciąży,
- młodociani,
- osoby z niepełnosprawnościami, z wyjątkiem zatrudnionych przy pilnowaniu oraz pracowników, na których wniosek lekarz wyraził zgodę na pracę ponadnormatywną,
- osoby opiekujące się dzieckiem do lat 4, chyba że wyrażą na to zgodę,
- pracownicy, którzy przedstawili zaświadczenie lekarskie o niemożności wykonywania zadań w godzinach nadliczbowych,
- pracownicy, u których stwierdzono objawy powstawania choroby zawodowej.
Czy pracownik może sam decydować o nadgodzinach?
Według Art. 151 Kodeksu pracy z pracą w godzinach nadliczbowych mamy również do czynienia w przypadku, kiedy pracownik podejmuje z własnej inicjatywy pracę po godzinach, jednak przynajmniej za dorozumianą zgodą pracodawcy.
Jeśli pracownik sam podejmuje decyzję o pozostaniu dłużej w pracy, bez zgody pracodawcy, nie może się później domagać dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych, czy też wolnego od pracy. Pracownik, aby mógł domagać się od pracodawcy czasu wolnego lub dodatku, pracodawca musi mu zlecić pracę ponad obowiązujący pracownika wymiar czasu pracy. Praca w godzinach nadliczbowych na polecenie pracodawcy, zgodnie z przepisami prawa, jest obowiązkiem pracownika.
Jednak w niektórych przypadkach pracownik może odmówić wykonywania pracy w nadgodzinach. Nieuzasadniona odmowa wykonania polecenia pracodawcy, którego sedno to praca w godzinach nadliczbowych, stanowi naruszenie obowiązków pracowniczych. W związku z tym pracownik może zostać ukarany przez pracodawcę jedną z kar porządkowych. Odmowa pracy w godzinach nadliczbowych może także być podstawą do rozwiązania umowy o pracę.
Jak kontrolować nadgodziny pracownika?
W RCPonline z ogromną łatwością można mieć podgląd do nadgodzin przepracowanych przez pracowników. Wszystko jest w zasięgu ręki klikając w jedną zakładkę. W naszym systemie pracodawca może decydować o wymaganiu zatwierdzania nadgodzin. Jest też możliwość dodawania zatwierdzonych nadgodziny do czasu pracy oraz wiele innych.
