Badania pracownicze

Jednym z kluczowych obowiązków każdego pracodawcy zatrudniającego pracowników, jest dbanie i przestrzeganie przepisów BHP. Jeden z nich to skierowanie na badania pracownika do lekarza medycy pracy, w celu przeprowadzenia badań, które wykluczą przeciwwskazania do wykonywania obowiązków. Nie można dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku. Pracodawca ma obowiązek wydać pracownikowi skierowanie na badania w dwóch egzemplarzach. Jeden z nich jest przeznaczony dla lekarza medycy pracy przeprowadzającego badania, natomiast drugi zachowuje pracownik. Pracodawca wykonuje kopię wydanego skierowania, ma on obowiązek przechowywania orzeczenia w aktach osobowych pracownika.

Jak wypełnić badanie lekarskie 

W skierowaniu należy określić na jaki rodzaj badań kierowany jest pracownik. Następnie należy zamieścić dane osobowe pracownika:

• imię i nazwisko,
• numer PESEL, w przypadku osoby nieposiadającej PESEL-u serię i nazwę dokumentu potwierdzającego tożsamość.
• adres zamieszkania
• stanowisko pracy
• opis warunków pracy uwzględniający informacje o czynnikach niebezpiecznych, szkodliwych dla zdrowia lub uciążliwych wynikających ze sposobu wykonywania pracy.

Badania są wykonywane

• na koszt pracodawcy,
• w miarę możliwości w godzinach pracy,
• z utrzymaniem wynagrodzenia za nieobecność w pracy spowodowaną badaniami (chyba że pracownik nie zrealizował badań z własnej winy),
• z pokryciem kosztów podróży niezbędnych dla wykonania badań,
• na podstawie skierowania pracodawcy.

Wykonujemy je w związku z:

• przyjęciem pracownika do pracy,
• przeniesieniem młodocianego pracownika na inne stanowisko pracy,
• przeniesieniem innego pracownika na stanowisko pracy, na którym występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe.

Opis warunków pracy:

1. I., II., III. Czynniki fizyczne, pyły, czynniki chemiczne: należy wpisać wyniki ostatnich pomiarów, podając nazwę czynnika i wielkość narażenia:

• stężenie lub natężenie (parametry, wielkość i jednostkę),
• krotność wartości dopuszczalnej.

1. IV. Czynniki biologiczne: należy wpisać nazwy lub rodzaje czynników, a także źródło czynnika.
2. V. Inne czynniki, w tym niebezpieczne: należy wymienić czynniki niebezpieczne i uciążliwe oraz inne wynikające ze sposobu wykonywania pracy.

Kiedy nie musimy wysłać pracownika na badania

Jest kilka wyjątków, które zwalniają pracodawcę z obowiązku wysłania pracownika na badania lekarskie. Zostały wskazane w art. 229 ust. 11 Kodeksu pracy. Badania wstępne nie obowiązują osób, które:

• są przyjmowane do pracy u tego samego pracodawcy na to samo stanowisko lub stanowisko o takich samych warunkach w czasie nie dłuższym niż 30 dni od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy z tym pracodawcą,
• są przyjmowane do pracy u innego pracodawcy na dane stanowisko w ciągu 30 dni od rozwiązania lub wygaśnięcia umowy z poprzednim pracodawcą, jeżeli posiadają aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach opisanych w skierowaniu na badania, a warunki te odpowiadają warunkom na danym stanowisku pracy.

Nieaktualne orzeczenie lekarskie

Zgodnie z kodeksem pracy, zatrudniony pracownik musi mieć aktualne badania okresowe. Bez ważnych badań pracodawca nie może dopuścić pracownika do wykonywania obowiązków. Brak ważnego orzeczenia lekarskiego pracownika może rodzić poważne konsekwencje. W przypadku, w którym pracownik odmawia przeprowadzenia badań, pracodawca ma prawo rozwiązać z nim umowę bez konieczności uwzględnienia okresu wypowiedzenia. Badanie lekarskie które nie jest aktualne traktowane jest jako brak zdolności do wykonywania pracy na danym stanowisku. Kiedy pracodawca dopuści taką osobę do pracy, może spodziewać się kary pieniężnej wynikającej z naruszenia zasad BHP. Wobec pracownika, który podchodzi nieprofesjonalnie do przestrzegania zasad bezpieczeństwa, pracodawca ma prawo stosować upomnienia i nagany.

Jeśli mimo negatywnego orzeczenia, pracownik rozpocznie pracę na danym stanowisku według Państwowej Inspekcji Pracy, pracodawca nieprzestrzegający przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł.

Badania końcowe 

Wyróżnić można również badania końcowe, które są wykonywane na wniosek pracownika i tylko w określonych sytuacjach. Badania te pomagają stwierdzić, czy pracownik cierpi na chorobę zawodową Pracownikom oraz byłym pracownikom pracodawca zobowiązany jest zapewnić okresowe badania lekarskie po:

• zaprzestaniu pracy z substancjami i czynnikami rakotwórczymi lub pyłami zwłókniającymi,
• rozwiązaniu stosunku pracy, jeśli były pracownik zgłosi wniosek o objęcie takimi badaniami.

Podsumowanie

Terminowe wykonanie badań i uzyskanie orzeczenia lekarskiego leży zarówno w gestii zatrudnionego jak i pracodawcy, ponieważ w wyniku niedopełnienia tego obowiązku, obie strony mogą ponieść konsekwencje. Badania lekarskie pracowników z zakresu medycyny pracy mają na celu weryfikację oraz kontrolę stanu zdrowia osób zatrudnionych. Pracodawcy, który dopuści do pracy pracownika bez aktualnych badań profilaktycznych, grozi grzywna w wysokości od 1 000 do 30 000 zł za naruszenie przepisów BHP oraz praw pracowniczych.