Sandra Nowak •
Praca jest fundamentalnym elementem życia każdego człowieka i stanowi podstawowe źródło utrzymania. Jednakże, w relacji pracodawca-pracownik, często występują nierówności oraz nadużycia, które mogą prowadzić do naruszenia praw pracowników. Bez odpowiedniego organu, który monitoruje i zapewnia egzekwowanie przestrzegania przepisów prawa pracy, istnieje ryzyko, że prawa pracowników będą łamane, a ich godność oraz warunki pracy będą narażone na pogorszenie.
Brak kompleksowej ochrony w obecnym systemie
W polskim systemie prawnym obecnie funkcjonuje Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) jako główny organ nadzoru nad przestrzeganiem przepisów dotyczących prawa pracy, bezpieczeństwa i higieny pracy oraz legalności zatrudnienia. Jednakże, w odpowiedzi na potrzebę silniejszej ochrony praw osób zatrudnionych na różnych podstawach, Sejm rozważa wprowadzenie nowego organu - Rzecznika Praw Pracowniczych.
Rzecznik Praw Pracowniczych (RPP) to nowa instytucja, która ma na celu ochronę wolności, praw i interesów osób wykonujących pracę zależną, bez względu na podstawę ich zatrudnienia. Projekt ustawy o RPP jest obecnie w trakcie konsultacji i prac w Sejmie RP. Czym się zajmuje i komu może pomóc Rzecznik Praw Pracowniczych?
Motywacja dla powstania Rzecznika Praw Pracowniczych
Projekt ustawy o Rzeczniku Praw Pracowniczych, inicjatywa grupy posłów Lewicy, ma na celu stworzenie niezależnego organu, który będzie brał odpowiedzialność za ochronę praw i interesów osób wykonujących pracę zależną, niezależnie od formy zatrudnienia, czy to na podstawie stosunku pracy, administracyjnoprawnego, czy cywilnoprawnego. Według pomysłodawców projektu, istniejące organy, takie jak PIP, nie są w stanie zapewnić wystarczającej ochrony tych praw, szczególnie w kontekście coraz bardziej zróżnicowanego rynku pracy.
Charakterystyka Rzecznika Praw Pracowniczych
RPP ma być wybierany przez Sejm RP na 5-letnią kadencję spośród kandydatów zgłoszonych przez grupy poselskie lub co najmniej 35 posłów. Aby zostać RPP, trzeba mieć co najmniej 35 lat, obywatelstwo polskie, wykształcenie wyższe oraz co najmniej 10-letnie doświadczenie zawodowe w dziedzinie prawa pracy lub ochrony praw człowieka.
Jakie zadania i kompetencje ma RPP?
Główne zadania Rzecznika obejmowałyby opiniowanie projektów aktów normatywnych dotyczących praw pracowników, współpracę z organizacjami pracowniczymi i pracodawcami, działania edukacyjne i promocyjne dotyczące praw pracowniczych, a także udzielanie poradnictwa w tej kwestii. Rzecznik miałby także szerokie uprawnienia, takie jak występowanie publiczne, inicjowanie działań legislacyjnych, czy nawet wnioskowanie o wszczęcie postępowania karnego czy administracyjnego w przypadku naruszenia praw pracowników.
Zgodnie z projektem ustawy, RPP będzie miał prawo do:
- udzielania porad prawnych osobom wykonującym pracę zależną;
- występowania do sądów i organów administracji publicznej w sprawach dotyczących wolności, praw i interesów osób wykonujących pracę zależną;
- występowania do Trybunału Konstytucyjnego w sprawach dotyczących zgodności z Konstytucją RP przepisów prawa dotyczących wolności, praw i interesów osób wykonujących pracę zależną;
- występowania do organów ustawodawczych i wykonawczych z wnioskami o zmianę lub uchwalenie przepisów prawa dotyczących wolności, praw i interesów osób wykonujących pracę zależną;
- prowadzenia badań i analiz dotyczących sytuacji osób wykonujących pracę zależną;
- prowadzenia działań informacyjnych i edukacyjnych dotyczących wolności, praw i interesów osób wykonujących pracę zależną;
- współpracy z innymi organami ochrony prawa, organizacjami społecznymi i międzynarodowymi w zakresie ochrony wolności, praw i interesów osób wykonujących pracę zależną.
Współpraca Rzecznika z innymi organami i organizacjami
Współpraca Rzecznika Praw Pracowniczych z innymi organami i organizacjami jest niezbędna do skutecznego wykonywania jego zadań. Współpraca ta może polegać na wymianie informacji, opinii i doświadczeń, udzielaniu pomocy i wsparcia, podejmowaniu wspólnych działań i inicjatyw, a także uczestniczeniu w konsultacjach i spotkaniach. Celem współpracy jest poprawa sytuacji prawnej i społecznej pracowników oraz zapobieganie naruszeniom ich praw.
Rzecznik Praw Pracowniczych miałby pełnić rolę współpracownika innych organów władzy publicznej, zwłaszcza ministra odpowiedzialnego za sprawy pracy, właściwych instytucji Państwowej Inspekcji Pracy, Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka, Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców, a także współdziałać z różnymi organizacjami społecznymi.
Podsumowanie
W świetle powyższych argumentów, można uznać, że powołanie Rzecznika Praw Pracowniczych jako nowego organu nadzoru i ochrony praw pracowników w państwie jest nie tylko słuszne, ale także niezbędne dla zapewnienia godnych warunków pracy, równości oraz sprawiedliwości społecznej. Wzmocnienie ochrony praw pracowniczych jest kluczowe dla budowania społeczeństwa opartego na zasadach równości, sprawiedliwości i szacunku dla godności każdego pracownika.
Projekt ustawy o RPP spotyka się zarówno z poparciem, jak i krytyką. Zwolennicy argumentują, że jest to potrzebna instytucja, która wypełni lukę w systemie ochrony praw pracowniczych i zapewni im skuteczną pomoc prawną. Przeciwnicy twierdzą, że jest to zbędny urząd, który będzie dublował kompetencje innych organów, takich jak Rzecznik Praw Obywatelskich czy Państwowa Inspekcja Pracy, i będzie generował dodatkowe koszty.
