Zatrudnianie Osób z Niepełnosprawnością w Polsce: Podstawowe informacje.

Osoba z niepełnosprawnością to osoba, która posiada orzeczenie potwierdzające trwałe lub czasowe ograniczenie sprawności fizycznej, psychicznej lub umysłowej, które utrudnia, ogranicza lub uniemożliwia jej codzienne funkcjonowanie i pełnienie ról społecznych na równi z innymi osobami. W Polsce podstawą do uznania kogoś za osobę z niepełnosprawnością jest odpowiednie orzeczenie wydane przez właściwe organy.

Podział Osób z Niepełnosprawnością w Polsce.

W Polsce osoby z niepełnosprawnością są klasyfikowane na podstawie stopnia i rodzaju niepełnosprawności.

Stopnie niepełnosprawności:

• Lekki stopień niepełnosprawności:
• Obejmuje osoby, których niepełnosprawność powoduje obniżenie zdolności do wykonywania pracy lub codziennych czynności, ale nie wyklucza ich całkowicie z życia zawodowego i społecznego.
• Umiarkowany stopień niepełnosprawności:
• Obejmuje osoby, które mają znacznie ograniczoną zdolność do wykonywania pracy lub wymagają czasowej lub częściowej pomocy osób trzecich w codziennym funkcjonowaniu.
• Znaczny stopień niepełnosprawności:
• Obejmuje osoby, które są niezdolne do pracy lub wymagają stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w codziennym funkcjonowaniu.

Rodzaje niepełnosprawności:

• Ruchowa: Dotyczy osób z ograniczoną sprawnością ruchową, w tym osób poruszających się na wózkach inwalidzkich.
• Słuchowa: Obejmuje osoby niesłyszące lub niedosłyszące.
• Wzrokowa: Obejmuje osoby niewidome lub niedowidzące.
• Umysłowa: Dotyczy osób z niepełnosprawnością intelektualną.
• Psychiczna: Obejmuje osoby z zaburzeniami psychicznymi.
• Inne: Obejmuje osoby z niepełnosprawnością wynikającą z chorób przewlekłych, takich jak cukrzyca, padaczka, itp.

Orzecznictwo - kto wydaje?

Orzeczenia o niepełnosprawności w Polsce wydają różne organy, w zależności od celu orzeczenia:

• Powiatowe zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności: Orzekają o stopniu niepełnosprawności dla celów pozarentowych, takich jak korzystanie z ulg i uprawnień przewidzianych dla osób z niepełnosprawnościami.
• Lekarze orzecznicy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS): Orzekają o niezdolności do pracy i stopniu niepełnosprawności dla celów rentowych.
• Inne komisje lekarskie: Mogą orzekać na potrzeby innych instytucji, takich jak KRUS (Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego).

Kodeks Pracy Kodeks pracytrudnienia Osób z Niepełnosprawnością w Polsce

Polski Kodeks pracy oraz ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych regulują kwestie związane z zatrudnieniem osób z niepełnosprawnościami. Poniżej przedstawione są kluczowe przepisy dotyczące wymiaru czasu pracy oraz wymiaru urlopu.

Uprawnienia Pracownika z Niepełnosprawnością

Pracownicy z niepełnosprawnością mają w Polsce specjalne uprawnienia, które mają na celu ułatwienie im funkcjonowania w środowisku pracy oraz zapewnienie odpowiednich warunków do wykonywania obowiązków zawodowych. Oto szczegółowe informacje na temat tych uprawnień:

1. Czas pracy

Osoby z umiarkowanym lub znacznym stopniem niepełnosprawności mają prawo do skróconego czasu pracy:

• Czas pracy osoby niepełnosprawnej nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo.
• Czas pracy osoby niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo.
• Bez obniżenia wynagrodzenia: Skrócony czas pracy nie wpływa na wysokość wynagrodzenia – pracownik otrzymuje wynagrodzenie za pełny etat (jakby pracował 8 godzin dziennie i 40 godzin tygodniowo).

2. Dodatkowe przerwy

Pracownikowi z niepełnosprawnością przysługuje dodatkowa przerwa na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek:

• 15 minut dziennie: Dodatkowa przerwa wliczana jest do czasu pracy i ma na celu poprawę komfortu i zdrowia pracownika.

3. Dodatkowy urlop wypoczynkowy

Pracownicy z umiarkowanym lub znacznym stopniem niepełnosprawności mają prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego:

• 10 dni roboczych w roku kalendarzowym: Ten urlop jest przyznawany niezależnie od podstawowego urlopu wypoczynkowego.
• Po przepracowaniu roku: Dodatkowy urlop przysługuje po przepracowaniu jednego roku od uzyskania orzeczenia o niepełnosprawności.

4. Zwolnienie od pracy

Pracownik z niepełnosprawnością może być zwolniony od pracy w celu uczestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym:

• Do 21 dni roboczych w roku: Pracownik ma prawo do zwolnienia od pracy na czas trwania turnusu rehabilitacyjnego, który może trwać do 21 dni roboczych.
• Wliczane do okresu zatrudnienia: Czas zwolnienia jest wliczany do okresu zatrudnienia, co wpływa na nabycie uprawnień pracowniczych (np. stażu pracy).
• Prawo do wynagrodzenia: Pracodawca musi zapewnić wynagrodzenie za czas zwolnienia od pracy na turnus rehabilitacyjny.

Dodatkowe uprawnienia

Pracownicy z niepełnosprawnością mają również inne uprawnienia, które mogą ułatwić im codzienne funkcjonowanie w pracy:

• Zwolnienia od pracy na rehabilitację: Pracownicy mogą być zwolnieni od pracy na czas niezbędny do przeprowadzenia badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających, jeśli nie mogą być one wykonane poza godzinami pracy. W takim przypadku pracodawca musi zachować prawo do wynagrodzenia pracownika.
• Ochrona przed zwolnieniem: Osoby z niepełnosprawnością mają zwiększoną ochronę przed zwolnieniem z pracy. Pracodawca musi uzasadnić rozwiązanie umowy o pracę i zachować szczególną ostrożność, aby nie naruszać praw pracowniczych osób z niepełnosprawnościami.

Wymiar Urlopu osóurlop wypoczynkowyniepełnosprawności

Dodatkowy urlop wypoczynkowy:

• Osoby z umiarkowanym lub znacznym stopniem niepełnosprawności mają prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym (art. 19 ust. 1 ustawy).
• Urlop ten przysługuje po przepracowaniu jednego roku po uzyskaniu orzeczenia o niepełnosprawności.

Turnusy rehabilitacyjne:

• Osoba z niepełnosprawnością ma prawo do zwolnienia od pracy na czas uczestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym, który może trwać do 21 dni roboczych w roku (art. 20 ustawy).
• Czas tego zwolnienia jest wliczany do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze.

Zwolnienia od pracy:

• Osoby z niepełnosprawnością mają prawo do zwolnienia od pracy na czas niezbędny do wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających, jeżeli nie mogą być one wykonane poza godzinami pracy (art. 20 ustawy).
• Pracodawca musi zachować w tym czasie prawo do wynagrodzenia pracownika.

Uprawnienia Pracodawcy Zatrudniającego Osoby z Niepełnosprawnością

Pracodawcy, którzy zatrudniają osoby z niepełnosprawnościami, mogą liczyć na różne formy wsparcia finansowego i organizacyjnego. Poniżej znajdują się szczegółowe informacje na temat kluczowych uprawnień i korzyści dostępnych dla pracodawców.

Dofinansowanie do wynagrodzeń

Pracodawca może uzyskać dofinansowanie do wynagrodzeń osób z niepełnosprawnościami ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON). Kwota dofinansowania jest uzależniona od stopnia niepełnosprawności pracownika i wynosi:

• Lekki stopień niepełnosprawności: dofinansowanie wynosi do 450 zł miesięcznie.
• Umiarkowany stopień niepełnosprawności: dofinansowanie wynosi do 1125 zł miesięcznie.
• Znaczny stopień niepełnosprawności: dofinansowanie wynosi do 1800 zł miesięcznie.

Dofinansowanie to ma na celu wyrównanie dodatkowych kosztów związanych z zatrudnieniem osób z niepełnosprawnościami oraz zachęcenie pracodawców do tworzenia inkluzywnych miejsc pracy.

Zwrot kosztów przystosowania stanowiska pracy

Pracodawcy mogą ubiegać się o zwrot kosztów związanych z przystosowaniem stanowiska pracy do potrzeb osoby z niepełnosprawnością. Refundacja obejmuje:

• Zakup niezbędnego sprzętu, urządzeń i narzędzi pracy.
• Adaptację pomieszczeń biurowych, produkcyjnych, socjalnych itp., aby były one dostępne dla osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności.
• Wdrożenie technologii wspierających pracę osób z niepełnosprawnością.

Procedura ubiegania się o zwrot kosztów przystosowania stanowiska pracy obejmuje złożenie wniosku do PFRON oraz przedstawienie kosztorysu i dokumentacji potwierdzającej poniesione wydatki.

Zwrot kosztów szkoleń

Pracodawcy mogą również uzyskać zwrot kosztów szkoleń zawodowych dla osób z niepełnosprawnościami. Refundacja obejmuje:

• Koszty kursów i szkoleń, które mają na celu podniesienie kwalifikacji zawodowych pracowników z niepełnosprawnościami.
• Koszty organizacji wewnętrznych szkoleń w firmie, które są dostosowane do specyficznych potrzeb i umiejętności osób z niepełnosprawnościami.
• Koszty doradztwa zawodowego i wsparcia mentorskiego.

Szkolenia te mają na celu ułatwienie integracji osób z niepełnosprawnościami w miejscu pracy, podniesienie ich kompetencji oraz zwiększenie efektywności pracy.

Procedura Uzyskiwania Wsparcia z PFRON

Aby skorzystać z powyższych form wsparcia, pracodawca musi:

1. Złożyć wniosek: Wniosek o dofinansowanie lub zwrot kosztów należy złożyć do PFRON. Formularze wniosków oraz szczegółowe instrukcje są dostępne na stronie internetowej PFRON.
2. Przedstawić dokumentację: Należy przedstawić dokumentację potwierdzającą zatrudnienie osoby z niepełnosprawnością oraz poniesione koszty (np. faktury, umowy).
3. Spełniać wymagania: Pracodawca musi spełniać określone wymagania prawne i formalne, w tym m.in. prowadzenie działalności gospodarczej, zatrudnianie osób na umowę o pracę, brak zaległości w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne.

Obowiązki Pracodawcy Zatrudniającego Osoby z Niepełnosprawnością

Pracodawcy zatrudniający osoby z niepełnosprawnością mają obowiązek spełnienia określonych wymagań prawnych i organizacyjnych, aby zapewnić odpowiednie warunki pracy i integrację pracowników z niepełnosprawnościami. Oto szczegółowe informacje na temat kluczowych obowiązków:

Dostosowanie stanowiska pracy

Pracodawca musi zapewnić, że stanowisko pracy jest dostosowane do indywidualnych potrzeb i możliwości osoby z niepełnosprawnością. Dostosowanie może obejmować:

• Zmiany w infrastrukturze: Budowa ramp, podjazdów, dostosowanie toalet, szerokość drzwi, dostępność miejsc parkingowych dla osób z niepełnosprawnościami.
• Specjalistyczny sprzęt: Zakup sprzętu, który ułatwia pracę osobom z niepełnosprawnościami, np. ergonomiczne krzesła, specjalistyczne klawiatury, oprogramowanie wspomagające.
• Dostosowanie czasu pracy: Elastyczne godziny pracy, praca zdalna, możliwość przerw na rehabilitację, skrócony czas pracy dla osób z umiarkowanym lub znacznym stopniem niepełnosprawności (maksymalnie 7 godzin dziennie i 35 godzin tygodniowo).

Zapewnienie dostępności

Pracodawcy muszą zapewnić, że wszystkie budynki i pomieszczenia są dostępne dla osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności:

• Fizyczna dostępność: Instalacja wind, podjazdów, poręczy, dostosowanie łazienek i innych pomieszczeń użytkowych do potrzeb osób z ograniczeniami ruchowymi.
• Dostosowanie komunikacji: Zapewnienie napisów, tłumaczy języka migowego, dokumentów w formatach dostępnych dla osób niewidomych lub niedowidzących (np. w alfabecie Braille’a, w wersji audio lub powiększonym druku).
• Technologie wspierające: Implementacja technologii ułatwiających komunikację i pracę, takich jak systemy wspomagające słyszenie, oprogramowanie do rozpoznawania mowy.

Szkolenia i edukacja

Pracodawcy powinni organizować regularne szkolenia i działania edukacyjne dla wszystkich pracowników, aby zwiększyć świadomość i wspierać integrację osób z niepełnosprawnościami:

• Szkolenia świadomościowe: Programy szkoleniowe mające na celu zwiększenie świadomości dotyczącej różnych rodzajów niepełnosprawności, a także promowanie postaw inkluzywnych i przeciwdziałanie dyskryminacji.
• Integracja w miejscu pracy: Warsztaty i działania integracyjne, które pomagają w budowaniu zespołu i wspierają włączenie osób z niepełnosprawnościami w codzienne życie zawodowe.
• Indywidualne wsparcie: Specjalistyczne szkolenia i doradztwo dla osób z niepełnosprawnościami, mające na celu rozwój ich kompetencji zawodowych i osobistych.

Procedury i Dobre Praktyki

Pracodawcy powinni również wdrożyć odpowiednie procedury i praktyki, które ułatwią spełnienie powyższych obowiązków:

1. Ocena potrzeb: Regularne przeprowadzanie ocen potrzeb pracowników z niepełnosprawnościami, aby dostosować stanowiska pracy i zapewnić odpowiednie wsparcie.
2. Plan działania: Opracowanie i wdrożenie planu działania na rzecz równości i integracji osób z niepełnosprawnościami w miejscu pracy.
3. Monitorowanie i raportowanie: Systematyczne monitorowanie i raportowanie postępów w zakresie zatrudniania i integracji osób z niepełnosprawnościami, a także analizowanie ewentualnych problemów i wdrażanie działań naprawczych.

Wsparcie i korzyści

1. Ulgi podatkowe: Pracodawcy zatrudniający osoby z niepełnosprawnościami mogą korzystać z różnych ulg podatkowych, np. zwolnień z podatku od nieruchomości.

2. Programy wsparcia: Istnieje wiele programów i inicjatyw wspierających zatrudnienie osób z niepełnosprawnościami, zarówno na poziomie krajowym, jak i lokalnym. Warto nawiązać współpracę z organizacjami pozarządowymi i agencjami zatrudnienia specjalizującymi się w tej dziedzinie.

3. Zwiększenie różnorodności i wizerunku firmy: Zatrudnianie osób z niepełnosprawnościami może pozytywnie wpłynąć na kulturę organizacyjną i wizerunek firmy jako pracodawcy społecznie odpowiedzialnego.

Zatrudnianie osób z niepełnosprawnościami niesie ze sobą szereg korzyści zarówno dla pracodawcy, jak i dla całej społeczności pracowników. Kluczowe jest jednak świadomość przepisów i gotowość do dostosowania środowiska pracy, aby w pełni wykorzystać potencjał i umiejętności takich pracowników. Przestrzeganie wytycznych prawnych oraz korzystanie z dostępnych form wsparcia i dofinansowania może znacznie ułatwić ten proces.